Wat is somatische coaching?
“HET GEHEIM ZIT IN HET LICHAAM”
Vanmorgen las ik de Knack Focus een artikel over de hedendaagse filmbewerking van ‘Emmanuele’ van de hand van Audrey Diwan. Ze zegt hierin ‘dat het geheim in het lichaam zit’.
En nog: ‘Dat lichamelijke verhalen iets vertellen over onze relatie tot de wereld en tot het bestaan, en dat die verder gaan dan een eenvoudige theoretische verklaring’.
Eigenlijk raakt ze aan de kern van wat we geloven ‘wat en hoe het werkt’ in een somatische coaching sessie. Geprikkeld? Meer weten en voelen? Lees gerust verder.
Wat een somatische coaching sessie nu precies is, is iets wat Meryl Rowland onlangs heel accuraat beschreef in haar Engelstalige blog. Ook zij studeerde aan The Somatic School. Omdat ik niet geloof in het warme water uitvinden enerzijds, én wel in credits geven aan de auteurs-in-oorsprong anderzijds (de aard van het historische beestje met bronvermelding), vertaal ik met een eigen kwinkslag hier en daar, haar werk.
Ik had het namelijk niet beter zelf kunnen schrijven.
We vertrekken vanuit het raamwerk ‘coaching’. Ook dat behoeft misschien nog een woordje uitleg?
Toch niet? Voel je vrij om dit gedeelte gewoon over te slaan en meteen door te gaan naar het ‘somatische’ aspect.
Wat is coaching?
Coaching kan getraceerd worden tot de humanistische psychologische beweging in de jaren 1950 en wordt onder meer belichaamd door figuren als Carl Rogers, Fritz Perls én ook principes uit het Zen Boedhisme.
Deze humanisten hadden kritiek op de focus in psychotherapie die mensen en hun uitdagingen al te vaak medicaliseerden/pathologiseerden. Ze wouden net het perspectief verschuiven naar één waarin het groeipotentieel belicht werd en de relatie tussen behandelaar en client bovendien gelijkwaardiger werd ingevuld.
Deze humanistisch-psychologische insteek vormde het toneel waarop de moderne coaching praktijken zich vormden.
“Every client is naturally creative, resourceful and whole’
is niet voor niets één van de uitgangsprincipes van de International Coaching Federation (2021).
Humanistische psychologie, als raamwerk aan de basis van de beginselen van coaching dus, is de reden waarom ook coaches uitgaan van het geloof “dat iedereen de voedingsbronnen in zich draagt om zichzelf te begrijpen, attitudes te veranderen, geloofspatronen te wijzigen, om zo regisseur te zijn/worden van een eigen, gewenst, leven.”
De idee hierachter is dat elke mens een tendens heeft tot (zelf)actualisatie, een tendens tot het bewust worden (bewustworden) van je eigen persoon.
Note to self and others: denk aan het boek en verhaal ‘Becoming’ van Michelle Obama - een coming-of-age verhaal van hoe ze geworden is wie ze - nog steeds!- aan het worden is. Haar autobiografie draait op haar - uitgesproken - zelf-actualisatie. In constante uitwisseling met haar omgeving, uiteraard.
Note to self and others: staar je niet blind op ‘zelf’. Ik geloof dat we eerst de verbinding met ons gehele zelf opnieuw te maken hebben, dus ook met ons lichaam, om van hieruit zinvol te kunnen verbinden met de Ander en de Wereld. Ik zie coaching dus niet als iets individualistisch, maar eerder als iets collectief. Vandaar mijn weerstand op de focus op ‘zelf’, denk ik. Het mag daar - voor mij althans - niet ophouden. Integendeel. Van daaruit mag een ‘ripple-effect’ vertrekken naar de samen-leving.
Wat betreft een concrete definitie voor ‘coaching’ zijn er talloze gangbaar. Graag vermeld ik hier de definitie zoals ik ze heb aangeleerd en aangenomen bij The Somatic School, waar ik mijn opleiding volgde.
In hun blik:
“Coaching is
partnering in a co-creative process of enquiry
in service to the potential
which is seeking to emerge
in the life of the client.”
Coaching versus psychotherapie
Het grote verschil tussen coaching en psychotherapie is de context waarbinnen wordt gewerkt, verwijzend naar ruimte en tijd.
Bij pschychotherapie ligt die context in hoe het heden wordt beïnvloed door het verleden. Wat vervolgens uitgepakt wordt met de hulp van de psychotherapeut. Hier worden veelal ook diagnoses of labels gebruikt, die peilen naar de wortels van een probleem. Hoe was het daar-en-toen?
Bij coaching ligt die context in wat er in het heden speelt. Wat is nu iets om uitgepakt te worden met de hulp van een coach? En hoe kan de client hiermee verder (in de toekomst)? Coaching is veeleer ‘er zijn’ en ‘verwelkomen en aanvaarden’ terwijl we (even) meewandelen op het te verteren pad bij iemand. Hoe is het hier-en-nu en hoe kan je van hieraf verder?
Note to self and others: Toen ik het probeerde uit te leggen aan mijn zoon Ilyas zei hij: ‘Het is eigenlijk een veredelde vorm van familielid waar je voor moet betalen.” Hoe frank zijn uitspraak ook was, in de kern vat hij wél een essentieel deel. En laat ons nou net in een samenleving leven waarin écht aanwezige, verwelkomende en aanvaardingsvolle famillieleden eerder een zeldzaamheid zijn dan een overvloed. Klopt? Nog een uit te balanceren deel: een coach is geen familie. Neutraliteit en een gepaste aanwezigheid in de vorm van een uitgebalanceerde afstand-nabijeheid is key. Die nuance kan Ilyas nog niet vatten. Of ik nog niet uitleggen :). Ik kan hem moeilijk vertellen dat ik coach volgens het raamwerk en de principes van de International Coaching Federation. Dan ben ik tot morgen bezig!
Zo kan je bijvoorbeeld wel herinneringen delen in beiden. En waar in een therapie gerichte sessie die vanuit het toen-en-daar perspectief zouden worden ontrafeld, ligt de focus in een coaching sessie eerder op hoe die herinnering brengen in een sessie iets vertelt over/gelinkt is aan het heden of over de toekomst die aan het ontluiken is.
Wat doet een coach?
Coaching in de meest simpele gedefinieerde versie is gewoon een conversatie, tussen een client en een coach, over de client.
“Coaching is simply a conversation where someone feels heard and gets new insights into their own stuff …
The coach’s role is to facilitate someone else’s sensemaking, not to solve their problems.”
(Clarie Pedrick - Simplifying Coaching)
Het raamkader van waaruit body-oriented coaching, somatic/embodied coaching of lichaamsgerichte coaching vertrekt, en dus ook mijn somatische coaching sessies, is er niet een van ‘problemen oplossen’. Zo’n coaching modaliteiten bestaan ook. Het is er wél één van bewustzijnscoaching.
Dat geeft de client de regie om te kiezen, wanneer ze het bewustzijn verkrijgen, over talloze verschillende mogelijkheden. Als natuurlijke richtingaanwijzers waar we ons plots rekenschap van leren/voelen geven.
“In the measurement world, we set a goal and strive to achieve it.
In the universe of possibility, we set the context and let life unfold.”
(Benjamin Zander)
Er is een zich ontvouwende kwaliteit in zo’n bewustzijnsgerichte coaching, eerder aanvoelend als een ‘intelligente ontvouwing’ dan als een ‘quick fix’. Er is een nadruk op het voorwaartse gegeven, wat leidt tot een ‘momentum’, wat dan weer vaak leidt tot een ‘deblokkeren’. Waar we ook naar streven is dat het aanvoelt als spontaan, geïmproviseerd, bekrachtigend en hoopvol. In die context willen we werken én spelen.
Ook Claire Pedrick heeft voor wat een coach doet een uitstekende metafoor/beeld.
(Voor de beelddenkers onder ons)
Ze zegt:
‘Als jouw coach ben ik daar om jouw denken te sturen, vanuit de achterpositie van de tandem, van wie jij de kapitein bent. Ik zal je denken ondersteunen met enige pedaalkracht terwijl jij stuurt in de richting waarin je wenst te gaan.’
Note to self and others: bij somatische coaching is het én denken én voelen - het gehele lichaam - mind & body - cognitief zelfbewustzijn & belichaamd zelfbewustzijn - lees gerust verder - goed bezig trouwens!
Voilà, hier is het al.
Oké, wat is nu ‘somatische’ coaching?
Het Griekse woord ‘soma’ betekent lichaam.
Somatische coaching is een lichaamsgerichte vorm van coachingspraktijk waarbij de focus ligt op het gehele zelf, het gehele lichaam, soms naartoe verwijzend als de ‘bodymind’.
Note to self and others: of Mindbody, of whatever (what’s in a name?), ik gebruik graag ‘the whole body’
In tegenstelling tot traditionelere coaching praktijken waarin de focus vooral cognitief, hoofdelijk, mindgericht is, wordt de aandacht verlegd op én wat je denkt én wat de rest van je lichaam jou vertelt.
Westerse tradities sluiten ons vaak af en op in het conceptuele zelf (Ik Denk, Dus Ik Ben) terwijl er ook zoiets bestaat als het “belichaamde (zelf)bewustzijn.” Over tijd werd de indeling tussen hoofd enerzijds en lichaam anderzijds, in onze westerse wereld, heel strikt gemaakt én gescheiden. Aparte delen, verschillende werelden. Terwijl ze in werkelijkheid één zijn. Taal is voor mij de brug tussen beiden. Wij als mensen zijn een geïntegreerd neuro-psycho-biologisch wezen. Het lichaam is een reflectie van de geest, en de geest is een reflectie van het lichaam.
In somatische coaching wordt het lichaam gezien als een levend laboratorium. Door heel concreet (opnieuw aan) te leren, stap voor stap, hoe we lichaamssensaties kunnen voelen en interpreteren, winnen we een dieper begrip van ons zelf.
Zintuigelijke perceptie (hoe we informaties opnemen via de zintuigen) is daarbij een key-concept en kan opgedeeld worden in:
interoception: informatie die leeft binnen in jou (bv. honger voelen - maar ook spanning of angst)
exteroception: informatie die leeft buiten jou (waargenomen via de gekende zintuigen: wat voel ik? wat proef ik? wat ruik ik? wat zie ik? wat hoor ik?)
proprioception: informatie over jouw lichaam in de ruimte (bv. hoe je zit, staat, wandelt, loopt)
Notes to self and others:
Voor mij speelt ons zenuwstelsel een sleutelrol in ons lichaam.
Hieraan gelinkt. Een check-in die waardevol is om alvast mee te oefenen én heel vaak in mijn praktijken terug komt is de oefening: “Right now I’m sensing … Right now I’m feeling ….. “
Waarbij het eerste fysieke sensaties poogt te onderscheiden in je lichaam(sdelen) en het tweede gevoelens.
Vaak is er een correlatie tussen beiden. Hoe fijngevoeliger je leert waar te nemen, en hoe genuanceerder je woordenschat, hoe dichter je raakt aan wat nu werkelijk in jou leeft. Een boeiende uitdaging!
Warning! it’s a process - not a quick fix.
Learning gaat traag. Soms met twee stappen vooruit, soms met drie weer achteruit. It’s all part of the game.
Maar laat ons verder onderzoeken. De holistische benadering van somatische coaching (h)erkent aldus de vitale rol die ons lichaam speelt in ons gehele welzijn. Meer nog, ze vertrekt ervan. Onze lichamen houden waardevolle informaties en inzichten, die, wanneer ze toegelaten worden en geïntegreerd, tot diepgaande veranderingen in ons leven kunnen leiden.
Note to self and others: “het geheim zit in het lichaam” :)
En niet enkel het geheim, maar ook een geheugen!
Het lichaam heeft geheugen
Ervaringen, inclusief trauma, kan zich tonen in fysieke sensaties en gewaarwordingen, gedragingen en lichamelijke antwoorden. Ze zijn geïmprimeerd in ons lichamelijk zenuwstelsel. (Daar is het weer)
Wetenschappelijke studies hebben uitgewezen dat trauma-ervaringen kunnen leiden tot veranderingen in de hersenstructuur en -functie, gebieden voor geheugen, emotieregulatie en stressregulatie affecterend.
Door somatische praktijken is het mogelijk dat cliënten - gradueel, langzaam, titrated zeggen ze zo schoon in het Engels, druppelsgewijs, als de experimenteer buizen van in de lessen chemie destijds - opgehoopte spanning in dat lichaam kunnen (leren) lossen, en het lichamelijk geheugen op die manier kunnen ‘herbedraden’ met een gevoel van heling en veiligheid.
Note to self and others: it’s a slow process - not a quick fix.
Heling in de zin van herbedrading (‘rewiring’) gaat traag. Soms met twee stappen vooruit en drie danspassen weer achteruit. It’s all part of the game and the process. Maar het is zo de moeite.
In het licht van wat we hierboven aanhaalden: lijkt het niet dat - wanneer je werkt aan zelf bewustwording en dito ontwikkeling - en je je exclusief focust op je geest - je een groot deel van de puzzel aan het missen bent?
Wat kan je verwachten in een somatische coaching sessie?
Om de "resolutie" van onze zintuigen te verhogen en onze waarneming meer gedetailleerd te maken, kunnen we verschillende methoden gebruiken om meer aandacht en focus te brengen naar wat en hoe we waarnemen,
in het hier-en-nu.
In een somatische coaching sessie (online of live) zullen we een gesproken conversatie houden zoals bij elke andere coach. Jij brengt iets aan dat momenteel in je leven speelt en wat je graag wilt ‘uitpakken’, verkennen, exploreren. Ik hou ervan om hierover na te denken als het ‘cadeautje’ dat jij meebrengt en op de spreekwoordelijke tafel plaatst. Ik als jouw somatische coach, zal je hierin begeleiden door open en onderzoekende vragen te helpen formuleren/stellen, die jou in staat stellen om de verpakking te openen en te zien wat er werkelijk wil gezien, gevoeld, (h)erkend worden.
Hoe gebeurt dat nog verder?
Gedurende de sessie zal ik je uitnodigen om van je cognitief zelfbewustzijn, te zakken in je belichaamd zelfbewustzijn. De invitatie is om het cognitieve zelfbewustzijn, dat vaak ‘by passt’ (een rationele verklaring aandraagt die het lichamelijke verhaal overrulet als het ware), te weerstaan en te blijven bij de ontluikende ‘felt sense’ : de fysieke sensaties en gevoelens, het intuïtievere weten en voelen.
Note to self and others: ook dit is een traag proces en lukt niet altijd meteen en/of in elke sessie. Ik ont-moet je waar je bent - zit het er niet in, dan blijven we zo lang als nodig verkennen in het cognitievere zelfbewustzijn. Voel je welkom om hieromtrent op elk moment feedback te vragen.
THE FELT-WHAT? The ‘felt sense’ is een ‘intuïtief voelen’ in jou. Je wordt een duidelijke of subtiele lichamelijke sensatie gewaar, misschien kan het zijn dat je lichaam het niet helemaal kan thuisbrengen noch dat je geest het meteen kan benoemen (letterlijk: taal aan geven) maar je kan wél duidelijk voelen wat voor emotie het met zich meebrengt en je ‘weet’ ergens ‘intuïtief’ wat het je komt vertellen. In die zin is het vaak meer dan enkel een interoceptie (honger voelen bv), een ‘felt sense’ houdt vaak in dat het beweging in zich draagt:
het helpt jou letterlijk te veranderen van een conceptuele staat van zijn naar een belichaamd (be)grijpen van iets.
Je zal uitgenodigd worden om dit soort van processen te verwelkomen en om op die manier een somatische dialoog op te starten met je belichaamde wijsheid, om in-zichten en een fijngevoeliger begrip te bekomen.
Van ergens hoorde ik dit waaien over een somatische coaching sessie:
“Een veilige en dappere ruimte voor verbannen delen van ons om te spreken.”
Het kàn een waarlijke transformerende ervaring zijn om toe te laten dat deze delen van ons in het midden van de arena mogen verschijnen.
Dingen om nog wat meer te kaderen
Jij zit in de regiestoel.
Ik mag een uitnodiging voorstellen of iets wat ik waarneem in mijn gehele lichaam en wil teruggeven of …
Jij kan me altijd corrigeren, iets aanpassen of gewoon niet op ingaan.
Ik ben er om jouw proces te ondersteunen op een manier dat het zich ontvouwt dat voor jou schoon, goed en waar is. Niet om een/mijn agenda door te duwen.
Vertrouw op het proces.
We zijn allen ‘organisch intelligent’.
Somatische ervaringen zullen je helpen om bewustzijn te brengen naar wat het is wat voor jou dan leeft en aandacht vraagt. Dat kan soms ergens ‘klikken’ maar dat kan soms ook een tijd duren vooraleer het zich ontvouwt.
Vertrouw op je belichaamde, organische intelligentie.
Comfy does it.
Volg je lichamelijke signalen op en leer die prioriteit te geven, ook in onze sessies. Het zijn plekken waar je als je dorst hebt, gewoon opstaat om water te halen, als je liever neerligt, je dat ook doet. Als je een pause wilt, die kunt vragen en krijgen.
Go with your bodily ques.
Traag maar degelijk wint de rit.
Ons zenuwstelsel werkt anders dan onze geest: trager en haar taal zijn sensaties. We zullen dus in alles wat we doen, comfortabel leren worden/zijn met vertragen, om de sensaties te kunnen/leren gewaarworden. Ook de sessie zelf kan traag aanvoelen. Of kan het zijn dat er op iets geen duidelijke lichamelijke signalen komen. Het is voor velen niet gewoon en dus vraagt dit (opnieuw aan)leren tijd.
Gun jezelf en je lichaam die tijd.
Behandel je lichaam als een experiment.
Hiermee bedoel ik: laten we experimenteren en hier ook soms de fun van in zien. Ons lichaam is een wonderlijke, magische ruimte. Om de schatten te ontdekken is een houding die niet-oordelend is, maar (ver)wonder(end), open en nieuwsgierig, bereid, essentieel. Sta ook wat lichtheid toe in het proces.
Het is allemaal een beetje ‘random’, ook.
Wat ik hiermee wil zeggen: het lichaam is niet-lineair én spontaan, van nature. Wat opkomt, kan je verrassen. Ga erin mee, als dat comfortabel voelt (in mijn nabij-zijn).
Go with the flow.
Het belang van stilte.
Op sommige momenten van de sessie kunnen we heel stil zijn, zodat je lichaam tot jou kan en mag spreken, je kan inchecken bij jezelf, gewoon, zijn, pauzeren, en laten opkomen wat leeft. Laat ons (opnieuw aan)leren om comfortabel te zijn met die stiltes.
Integratie is de sleutel
Handig om enige tijd te voorzien na de sessie om het stof te laten neerdwarrelen in je systeem. Drink veel water. Hou ruimte voor jezelf en dit dappere werk dat je doet door het ‘ruimtevol’ te maken, indien mogelijk.
Work with me?
Wil je graag een intake om verder te exploreren en af te toetsen of een sessie inboeken?
Ga naar contact & boek een afspraak pagina.
Kennismaken kan over 20’ vrijblijvend en gratis.
Somatische sessies kunnen (online) over 60’ en over 90”.
Jij kiest.
Is 1/1 niet echt je ding maar wil je graag in groep aan de slag vanuit somatisch bewustzijn?
Kijk gerust even of er iets voor jou tussen zit op de event pagina.
Ben je vrouw? Kijk dan ook even onder het specifieke aanbod voor vrouwenlijven. Soon more to come!
Wil je je soma en wat in je leeft liever verkennen via dans?
Dan is hedendaagse dansles misschien een optie voor jou - of als je een neurodegeneratieve aandoening hebt - hou ik ook hiervoor ruimte. Kijk even op de pagina somatische coaching en dans.
Bron: Vrij aangepast en vertaald vanuit Meryl Rowlands on Substrack ‘What is somatic coaching'?’
Thank you, Meryl, for being so chrystal clear in felt sense of what a somatic coaching session can be like. Awesome!
Illustratie: de fantastische puur.marie - zoek haar even op via insta en shower her some love!
